Tijdens de interactieve viering van 1 juni waren er drie gasten die ons stof tot nadenken meegaven over het thema geestkracht van verhalen van Keti Koti. Mirella Leue-Ramazan en Ella en Kim Dankoor vertelden over de geestkracht van verhalen van Keti Koti, gebroken ketenen.

Mirella komt uit Curaçao. Zij vertelde dat haar ouders vroeger nooit iets vertelden over haar afkomst van tot slaaf gemaakten. Daar werd stellig over gezwegen. Na haar opleiding en werk als elektromonteur werd ze arbeidsongeschikt door een ernstige hartziekte. Ze is daarna wel wat hersteld en was weer in staat om vrijwilligerswerk te gaan doen in het Openluchtmuseum in Arnhem. Daar werd ze gevraagd om verhalen te vertellen over Anansi de spin. Deze verhalen hebben een betekenis die ze tot dan toe niet goed kende. De verhalen van Anansi de spin gaan over tot slaaf gemaakten, die klein zijn maar wel slim en die proberen de grote machtige tijger die symbool staat voor slavenhouders, te slim af te zijn. Mirella ging door dit vrijwilligerswerk nadenken over haar afkomst en heeft haar moeder toen vragen gesteld. Haar moeder wilde toen wel praten, omdat Mirella oud genoeg was om het allemaal te horen. Zo kwam ze alsnog achter haar afkomst van tot slaaf gemaakten. Van de achtergrond van haar vaders familie is ze niet veel te weten gekomen, wel dat deze familienaam Ramazan oorspronkelijk uit Afrika kwam. 

Ella Dankoor is voorganger van de Evangelische Broedergemeente in Arnhem en zij vertelde over de misstanden tijdens de slavernij, bijv. over een baby die in een boot vol tot slaaf gemaakten in het water werd geduwd en zo voor eeuwig het zwijgen werd opgelegd. Ondanks deze gruweldaden lieten de tot slaaaf gemaakten zich niet klein krijgen en vochten ze terug. Vaak met een fatale afloop, want als ze gepakt werden, werden ze levend verbrand om een voorbeeld te stellen voor andere tot slaaf gemaakten. Ella vertelde ook over verzetsstrijder Anton de Kom, die nu eindelijk de erkenning krijgt die hij verdient. 

Kim vertelde over hoe het slavernijverleden nog steeds doorwerkt in het nu. Het is nu vijf jaar geleden dat George Floyd werd vermoord door een politieman, die negen minuten en 29 seconden zijn keel dichtkneep met zijn knie, terwijl George naar adem hapte. Floyd smeekte om zijn leven en zei 27 keer: ‘Ik kan niet ademen.’ Hij riep om zijn moeder. Hierna ontstonden grote demonstraties van Black Lives Matter ook in Nederland was zo’n demonstratie met wel 15000 mensen. Dat was hoopvol. Minder hoopvol is dat veel programma’s waarin gestreefd wordt naar inclusie en minder racisme en discriminatie nu weer worden stopgezet door president Trump. Wel hoopvol is dat de huidige generatie zwarte jongeren in Nederland zich niet meer laat ‘gaslighten‘. Gaslighting is een specifieke vorm van emotionele manipulatie waarbij iemand systematisch wordt ondermijnd. Kim heeft zich laten inspireren door zwarte professoren in Amerika. Ze zegt: ‘Mijn periode als visiting scholar aan Georgia State University in Atlanta, heeft mij gemotiveerd om aan mijn promotieonderzoek te beginnen’. Haar onderzoek gaat, simpel uitgelegd, over de relatie tussen representaties in populaire media en zelfbeelden van voornamelijk zwarte jongeren in Amerika en Nederland. 

De groep aanwezigen bij deze viering werd geraakt door deze verhalen. Ook luisterden we naar een verhaal van Anansi de spin, verteld door Eduardo.  De Anansi verhalen zijn al heel oud en stammen uit Afrika. De slaven kenden deze verhalen vanuit hun traditie. Ze mochten niks zeggen in de tijd van de slavernij (geen kritiek uitten etc). Daarom zijn ze de verhalen van Anansi gaan gebruiken als klein verzet. De verhalen van Anansi gaan over hoe je ook als je klein bent en de ander sterker, je door slimheid en door samenwerken toch grote kracht kunt hebben. 

De geestkracht van verhalen van Keti koti werd ons duidelijk door de ervaringen van onze gasten. Zij gaven ons stof tot nadenken mee, over hoe Keti Koti een feest en herdenking is voor ons allemaal. Het is goed te beseffen dat het ook ons slavernijverleden is en het is goed om samen stil te staan bij hoe het slavernijverleden nog steeds doorwerkt in het hier en nu. Zolang we dat samen doen, kunnen we samen komen tot een heilzame verwerking van dat slavernijverleden en kan racisme en discriminatie ook steeds meer tot het verleden gaan behoren. 

Op 1 juni om 20.15 uur was op NPO 2 de documentaire 5 jaar na Black Lives Matter: Echo’s van De Dam. Daarin reflecteren onder andere Sylvana Simons, Akwasi – als directeur van Omroep Zwart tevens eindverantwoordelijke voor de documentaire – Femke Halsema en Eric Corton op het heden en de toekomst van antiracisme-activisme en vertellen wat het Black Lives Matter-protest in eigen land heeft betekend. Deze documentaire nog steeds terug te zien. 

Op 29 juni is om 10.00 uur de herdenkingsdienst in de Salvatorkerk in Arnhem-Zuid, met opnieuw geestkrachtige verhalen van mensen die afstammen van tot slaaf gemaakten. Komt allen!